De Bovenberg

Een beetje geschiedenis van de Bovenberg

De Bovenberg is een gehucht van Veltem-Beisem. De naam Beisem wordt in 1117 voor het eerst vermeld, als Bergecem. Omgezet in de spelling van vandaag zou dat Bergsheem zijn, of huis/hoeve op de berg, wat erop wijst dat de Bovenberg het oorspronkelijke centrum van Beisem was.
De Bovenberg anno 1598 *

De Bovenberg anno 1770*

Een zicht op de bornput rond het einde van WO 1


Onze Bovenberg is 75m hoog, heeft de mooiste vergezichten van alle dorpen in de omgeving, is een veilige plek want je ziet de vijand al van ver aankomen... 

De eerste kerk van Beisem stond hier - tot in 1750 - én het dorpje Beisem is hier ontstaan, tot werd beslist een nieuwe kerk te bouwen nadat ze in verval was geraakt en te afgezonderd lag van de meeste huizen in het dorp.

 Heel wat om trots op te zijn dus en het is dan ook -voor ons, 21ste eeuwers- een fantastische plek om te wonen. En toch. In de 18de eeuw bijvoorbeeld stond hier geen enkel huis meer en was de vervallen kerk een schuiloord voor dieven geworden. Pas op het einde van de 18de eeuw doken er weer enkele boerenhuisjes op en woonden er een handvol arme mensen.

In de 20ste eeuw gaat het -letterlijk- weer bergop. Er werden radiotorens gebouwd met grote gebouwen errond, er kwamen grind- en kasseiwegen en in de 70-er jaren waren er zelfs plannen voor een groots recreatiepark, vlak bij Bertembos, op het grondgebied van Bertem, Meerbeek en de Bovenberg. 
Een vogelreservaat, wandelbossen, zithoekjes, een manège, minigolf, kampeerterreinen: het kon niet groots genoeg! 
Maar de gemeenteraad van Bertem stak er een stokje voor en de plannen gingen in de vuilnismand.


In 1973 kreeg de Bovenberg, gehucht van het toen nog het autonome Veltem-Beisem, officiële straatnamen en in 1976 werden Nekwinkelstraat, Hoogveldstraat en Bovenbergstraat verkaveld.

En de rest van de geschiedenis hebben we zelf geschreven: mooie villa's en huizen op een boogscheut van Leuven en Brussel met een snelle bus-en treinverbinding.

Water op de Bovenberg. 
Nu draaien we de kraan open en kunnen we glas, emmer of (zwem)bad vullen. Zelfs op de Bovenberg. Vroeger kwam het water hier niet uit de kraan maar uit een grote waterput die in een gebouwtje zat aan de huidige Bornput. 
Op een gemeenteraad van 1889 besliste men De Bornput, een 39 m diepe waterput met een voor die tijd gebruiksvriendelijk en vernuftig ophaalsysteem, te bouwen (graven).  
Na 140 keer draaien aan een ijzeren arm kwam een gevulde ketel boven met ongeveer twee emmers water... Heel wat inspanning dus maar de Bovenbergers waren er gelukkig mee. 


Voordien kwam hun water uit verschillende grote poelen waaraan ook het vee kwam drinken. Als die droog stonden moesten de mensen (meestal arme boeren toen) de berg af om op de steenweg, aan 'de statie van Beysem' of bij de boerderij in Bertem schoon water te halen. 
De 'borreput' of bronput was dus een hele vooruitgang. Het water werd met de kruiwagen naar huis gevoerd en daar bewaard in grote bruine stenen potten met een deksel of in grote emmers. Het diende voor de kook, de was, de schoonmaak en de persoonlijke hygiëne.
Kort na de tweede wereldoorlog bleek het water besmet door een barst in de put, waarschijnlijk door werken ergens op de berg. Even later kwamen er twee noodkranen en pas in 1964 kregen de huizen op de Bovenberg gezond en schoon leidingwater. 
 
Je hoeft dus nog niet zó oud te zijn om je dat nog te herinneren...  

 De radiomast en het radiogebouw.

 Kenmerkend voor de Bovenberg is de aanwezigheid van een zendstation met de daarbij horende van ver waar te nemen zendmast. 

In 1929-1930 werd gepland om twee moderne zenders voor radiophonie met een vermogen van ongeveer 20 kilowatt te plaatsen in Veltem, nabij Leuven. 
Ze waren bestemd voor Radio-Belgique en de N.V. Radio. 
De installatie te Veltem behoorde tot de modernste en meest
geavanceerde van Europa. 
In 1930 is het Radiogebouw opgetrokken samen met de drie zendmasten. 
Aan elke zijde van de inrijlaan werd een villa gebouwd: één voor de hoofdingenieur, de andere voor de conciërge. 

Dat zelfde jaar werden de installaties door het Nationaal Instituut voor Radio-Omroep (NIR) overgenomen. 
Naast het hoofdgebouw was een waterput om de zendlampen te koelen omdat er toen geen leidingwater beschikbaar was op de Bovenberg.
In het begin van de Tweede Wereldoorlog werden de pylonen opgeblazen en het materieel weggehaald om het uit Duitse handen te houden. 
Na de oorlog werd het gebouw weer in dienst genomen, totdat het werd verkocht aan het bedrijf NV Waterleau die ondertussen verhuisd is naar een nieuwe locatie.
Enkele filmpjes gemaakt naar aanleiding van het 30e buurfeest:  

* Info uit 'De geschiedenis van Veltem-Beisem' van Henri Vannoppen, 1976 en De Heembode nr 21, 2005
  Met dank aan Dhr. Dr. Gaëtan Algoet voor de geschiedkundige kaarten van de Bovenberg. 


Abonneren op: Posts (Atom)